"Μεταστροφή" στην Ευτυχία

«…Κάθε τέχνη και κάθε μέθοδος, όπως και κάθε πράξη, κατόπιν σκέψεως, φαίνεται ότι αποβλέπει σε κάποιο αγαθό. Ωστόσο, κάθε αγαθό που επιδιώκεται στη ζωή κάθε ανθρώπου αποτελεί απλώς ένα ενδιάμεσο στάδιο για την επίτευξη του Ύψιστου Αγαθού, της Ευδαιμονίας».
(Αριστοτέλης, Ηθικά, Νικομάχεια και Ηθικά, Ευδήμεια)
O Αριστοτέλης προσδιορίζει την ευδαιμονία σύμφωνα με την Πλατωνική αντίληψη: Η ανεμπόδιστη επιδίωξη του έργου, για το οποίο ο άνθρωπος προορίζεται.

Ποιο είναι όμως το έργο που προορίζεται ο άνθρωπος;

Μόνο εκείνο που αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ανθρώπου και δεν υπάρχει στα άλλα έμβια όντα.

Πολλοί άνθρωποι συσχετίζουν την ευτυχία με πράγματα που είναι υλικά και απτά. Όπως είναι η ηδονή και ο πλούτος, αλλά και με πράγματα που τους λείπουν. Αυτή είναι μια σχετική ευτυχία γιατί αυτό που κάνει κάποιον ευτυχισμένο, για κάποιον άλλο δεν έχει καμία αξία. Όπως π.χ. ο διψασμένος στην έρημο θα ήταν ευτυχισμένος με λίγο νερό και όχι με λίγο χρυσάφι.
Όλα τα αγαθά εκτός από την ευδαιμονία είναι σχετικοί αυτοσκοποί, αφού αποτελούν μόνο μέσα για την απόκτησή της. Η ευδαιμονία είναι για τον άνθρωπο το Ύψιστο αγαθό, γιατί χωρίς αυτήν η ζωή του ανθρώπου θα ήταν μάταιη.

Ο Αριστοτέλης πιστεύει ότι ο άνθρωπος μπορεί να μάθει να είναι ευτυχισμένος.

Γιατί την ευδαιμονία δεν την στέλνουν οι θεοί, αλλά αποκτιέται με την συνεχή πρακτική εξάσκηση της Αρετής.

Η ευδαιμονία είναι για τον άνθρωπο αποκλειστικά αυτοσκοπός. Είναι τέλεια, δεν της λείπει τίποτα. Και, όπως τονίζει ο Σταγειρίτης φιλόσοφος, δεν είναι κατάσταση αλλά ενέργεια.

Δεν αποτελεί μια παθητική στάση, αλλά δυναμική.

Είναι σύνολο πράξεων και όχι μόνο γνώσεων. Είναι ενεργητικός τρόπος αντίληψης της πραγματικότητας.

Η ευδαιμονία που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο, είναι η δραστηριότητα της Ψυχής η οποία οδηγείται από την Αρετή. Επειδή όμως υπάρχουν πολλές αρετές, ο άνθρωπος θα πρέπει να αναζητήσει αυτήν που είναι τελειότερη για να τον οδηγήσει στην ευδαιμονία. Μια τέτοια αρετή πρέπει να είναι αυτοσκοπός και όχι απλά ένα μέσο για να φτάσει σε μια άλλη. Στην κορυφή της ιεραρχίας των αρετών βρίσκεται η Σοφία. Η φρόνηση κάνει τον άνθρωπο ικανό να φτάσει στην Σοφία.

Μην ψάχνεις την ευτυχία, είναι πάντα μέσα σου.

(Πυθαγόρας, 580-490 π.Χ., Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος)

Πολλοί πιστεύουν ότι η ευτυχία είναι ένα «παιχνίδι» της μοίρας, μια πολυπόθητη κατάσταση που πρέπει να αναζητηθεί έξω από τον ίδιο τον άνθρωπο. Όμως τα διδάγματα της αρχαίας σοφίας καθώς και οι απόψεις της ανθρωπιστικής ψυχολογίας υποστηρίζουν, ότι η ευτυχία είναι μια τέχνη με συγκεκριμένους κανόνες και στηρίζεται στην επιλογή μιας θετικής στάσης ζωής.

Θεωρητικά όλοι θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι.

Όμως θα επιλέγαμε πράγματι την ευτυχία αν μας δινόταν η ευκαιρία;
Τίποτα δεν εμποδίζει τόσο πολύ την κατάκτηση της ευτυχίας, όσο ο φόβος της ίδιας της ευτυχίας!
Όταν είμαστε δυστυχισμένοι ξέρουμε που βρισκόμαστε. Όσο κι αν ο κόσμος φαίνεται ανιαρός ή τρομακτικός, περικλείει μια αίσθηση σιγουριάς και προβλεψιμότητας. Είμαστε προετοιμασμένοι, δεν εκπλησσόμαστε. Επιλέγοντας προκαταβολικά ένα γενικό αίσθημα απογοήτευσης, οι άλλοι δεν μπορούν να μας απογοητεύσουν ...
Είμαστε καθημερινά μάρτυρες ενός νοσηρού ενδιαφέροντος για την παθολογία, τη δυστυχία, την αποτυχία και την προδοσία, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ισχυρά πρόσωπα, διάσημα και επιτυχημένα.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αντί να παρέχουν πληροφορίες που μπορούν να μας βοηθήσουν να δούμε τι είναι αυτό που εξασφαλίζει την αληθινή ευτυχία (μέσω του θαυμασμού και της ευεργετικής μίμησης), ενισχύουν ασύστολα την αυτοεκτίμησή μας μέσω της καταστροφικής ζήλιας. Βλέποντας ότι κάποιος τον οποίο θεωρούσαμε πιο τυχερό, περνάει πολύ πιο δύσκολες στιγμές από εμάς, θεωρούμε ακόμα και ότι η δική μας αποτυχία μειώνεται και μπορούμε για λίγο να αισθανθούμε ανώτεροι.
Έτσι, η αίσθησή μας για την αποτυχία και το άθλιο χάλι του κόσμου αυξάνεται. Μακροπρόθεσμα, όσο περισσότερο τροφοδοτούμε αυτό το μοχθηρό μίγμα, τόσο περισσότερο μειώνονται οι πιθανότητες να πετύχουμε περισσότερη ευτυχία.

Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ ονομάζει «πειρασμό της αθωότητας», εκείνη την αρρώστια του ατομικισμού που συνίσταται στο να θέλουμε να αποφεύγουμε τις συνέπειες των πράξεών μας, αυτή την επιδίωξη να απολαμβάνουμε προνόμια δίχως να υφιστάμεθα και τις αντίστοιχες ευθύνες.

Το να επιτρέψει κανείς στην ευτυχία να πάρει τη θέση των μέχρι τώρα αρνητικών του συναισθημάτων, είναι κάτι που σίγουρα ανατρέπει όλες τις σχέσεις και τις συνήθειές του.

Έτσι, η μεταστροφή στην ευτυχία μοιάζει με τη μετακόμιση σε μια άγνωστη χώρα, όπου τα κοινωνικά έθιμα και η γλώσσα πρέπει να διδαχτούν από την αρχή. Οι περισσότερες από τις στενές σχέσεις μας στηρίζονται πάνω σε «θέατρα ελέγχου» και σε ρόλους, που μόνο την ευτυχία και την αρμονική ανάπτυξη δεν προάγουν.

Ο ρόλος του «θύματος» έχει τα δικά του δευτερογενή πλεονεκτήματα και συχνά κρύβει μια ιδιαίτερα ισχυρή μορφή επιθετικότητας και χειρισμού των άλλων. Μπορεί επίσης να δείχνουν υπερ-υποχωρητική συμπεριφορά, πράγμα που τους κάνει τελικά να νιώθουν ότι οι άλλοι τους εκμεταλλεύονται και ενισχύει τη μέθοδο «εγώ ο καημένος» για την εξασφάλιση προσοχής και βοήθειας.
Όταν αποφασίσουμε να γίνουμε πιο ευτυχισμένοι, καταλήγουμε να κάνουμε πολλές αλλαγές στη ζωή μας. Είναι δυνατόν να απειληθούν οι προσωπικές σχέσεις μας, αν οι σύντροφοί μας προτιμήσουν να μη μας ακολουθήσουν στην αλλαγή. Η συναισθηματική απόσταση θα γίνεται τότε μέρα με τη μέρα μεγαλύτερη και τέλος αγεφύρωτη. Η αντίσταση εδώ στην αλλαγή προκύπτει από το δισταγμό να είναι κανείς ευτυχισμένος τη στιγμή που οι άλλοι στην οικογένειά του είναι ακόμα δυστυχισμένοι.

Στη φάση αυτή οι άνθρωποι συμπεριφέρονται σαν τους δραπέτες, που ενώ κατορθώνουν τελικά να βγουν από τη φυλακή, διστάζουν και επιστρέφουν πίσω, γιατί δεν αντέχουν να αφήσουν τους άλλους πίσω τους.
Αν επιλέξουμε την ευτυχία, είναι πιθανόν ο παλιός κύκλος των φίλων να μη μας ικανοποιεί πια. Το να απομακρύνεται από τις κοινωνικές του επαφές που καλώς ή κακώς τον στήριζαν μέχρι τότε, χωρίς να έχει ακόμα δημιουργήσει ένα νέο κύκλο γνωριμιών, δίνει στον άνθρωπο που αλλάζει την αίσθηση ενός κόσμου που καταρρέει. Από την άλλη μεριά, όπως είπε κι ο Θορώ, όπου κι αν γυρέψεις την ευτυχία, οι άνθρωποι θα σε ξετρυπώσουν και θα σε καλέσουν να επιστρέψεις στην «απελπισμένη Εταιρεία των Παλιόφιλων».
Η κοινωνία δεν επιτρέπει εύκολα αποχωρήσεις από το παιχνίδι της συλλογικής δυστυχίας.
Ο φόβος της μοναξιάς και του εξωστρακισμού μας, όπως έγινε και με το Γλάρο Ιωνάθαν Λίβιγκστον, μας κάνουν συχνά να πισωγυρίζουμε και να συμβιβαζόμαστε με την ανιαρή αλλά ασφαλή «πραγματικότητα».
Ένας ανείπωτος αφανισμός κάθε ασφάλειας και σιγουριάς μας κυριεύουν, όταν χάνουμε από μπροστά μας όλα τα γνώριμα σημεία αναφοράς και ταξιδεύουμε μόνοι, στο άγνωστο.
Ο φόβος του άγνωστου, όχι μόνο φτώχυνε την ύπαρξη του ατόμου, αλλά όπως λέει και ο Ρίλκε, περιόρισε ακόμα και τις σχέσεις του ανθρώπου προς τον άνθρωπο, τραβώντας τες έξω από το ποτάμι των απέραντων δυνατοτήτων, για να τις προφυλάξει σε μια ήσυχη, σίγουρη γωνιά της ακροποταμιάς.

Υπάρχει διέξοδος;
Υπάρχει από τη στιγμή που αρχίζουμε να κατανοούμε την κατάστασή μας, αναλαμβάνουμε την ευθύνη της δυστυχίας μας και δεχόμαστε τον πόνο της αλλαγής. Επειδή:
Ευτυχία είναι το ταξίδι και όχι ο προορισμός.
Η ευτυχία δεν είναι ψευδαίσθηση, αλλά τρόπος ζωής
Η ευτυχία ανήκει σε όλους και μπορούμε να την κερδίσουμε.

Η ευτυχία κατακτάται καθημερινά και είναι μία απόφαση.

Τα τρία θεμέλια της ευτυχίας σ' αυτήν τη ζωή είναι:

κάτι να κάνεις, κάτι να αγαπάς, κάτι να ελπίζεις.

(Joseph Addison, 1672-1719, Άγγλος δοκιμιογράφος)

Η ευτυχία είναι ένας δρόμος ανάπτυξης, αλλά η ανάπτυξη είναι πάντα οδυνηρή επειδή κάτι πρέπει να καταστραφεί για να έρθει το καινούργιο.
Η ανάπτυξη είναι σαν να αναγεννάς τον εαυτό σου, και αυτό συνεπάγεται τον πόνο του τοκετού.
Όταν όμως μπορέσουμε να δούμε ότι μέσα από τον πόνο βγαίνει μια καινούργια ζωή, τότε θα τον καλοδεχτούμε.
Το αποτέλεσμα αξίζει πραγματικά τον κόπο…

http://www.philology.gr/, http://www.exparter.gr/, http://www.kapatel.gr/

http://www.youtube.com/watch?v=eHp8QEWYOcg