Το ταξίδι προς την Αυτογνωσία

Η Αυτογνωσία είναι μια λέξη που όλοι ακούμε συχνά τα τελευταία χρόνια.
Για κάποιους συν-ανθρώπους μας είναι κατανοητή και ξεκάθαρη. Για τους περισσότερους από εμάς όμως είναι μια ασαφής, θεωρητική έννοια που δεν είναι εύκολο να τη συνδέσουμε με την καθημερινή μας ζωή.
Το ταξίδι προς την Αυτογνωσία είναι συχνά συγκλονιστικό ενώ οι σταθμοί μπορεί να είναι πολλοί. 
Η Αυτογνωσία προσφέρει στον άνθρωπο τη μοναδική αυθεντική πυξίδα προς την επίλυση των προβλημάτων που του φέρνει η ζωή.

Η ιδέα της Αυτογνωσίας είναι διαρκής και παγκόσμια.
Σύμφωνα με όλες τις θρησκείες και όλες τις φιλοσοφίες, ο προορισμός, ο σκοπός και ο στόχος της ανθρώπινης ύπαρξης πάνω στη γη, είναι η Αυτογνωσία και η Θέωση.

Όπως γνωρίζουμε, από την αρχαιότητα, στο Μαντείο των Δελφών ήταν γραμμένο το περίφημο «ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ».  
Ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Πυθαγόρας (580-500 π.Χ.), πρώτος καθιέρωσε την Αυτογνωσία ως βασική αρχή επάνω στην οποία στήριξε το μυσταγωγικό και μορφωτικό πρόγραμμα της Σχολής του.
Το κορύφωμα της πρακτικής εφαρμογής της αυτογνωσίας απ' τους Πυθαγόρειους κατορθωνόταν με τον αυτοέλεγχο κάθε βράδυ πριν τον ύπνο με τα τρία ερωτήματα:

Μη δεχθείς ποτέ στα μάτια σου τον ύπνο πριν εξετάσεις προσεκτικά ένα-ένα τα έργα της ημέρας εκείνης ρωτώντας τον εαυτό σου:

- Σε ποια έσφαλα; 
- Τι καλό έκανα; 
- Τι έπρεπε να κάνω και το παρέλειψα;

Αφού αρχίσεις από το πρώτο έργο της ημέρας προχώρα μέχρι το τελευταίο. Έπειτα από τον έλεγχο να επιπλήττεις τον εαυτό σου για τις κακές πράξεις, για δε τις καλές να ευχαριστιέσαι ολόψυχα. Μ' αυτά ασχολήσου, αυτά μελέτα με προσοχή, αυτά είναι ανάγκη να αγαπήσεις με ζήλο.

Μόνο η περικοπή αυτή, απ' τη διδασκαλία των Πυθαγορείων αν παρέμενε, θα ήταν ικανή να δείξει το υπέροχο ηθικό της ύψος. Για όσους την εφάρμοσαν ή μπορούν να την εφαρμόσουν, ανοίγεται διάπλατα ο δρόμος προς την Αγιότητα.

Κι όμως πέρασαν 2500 χρόνια και τη θαυμάσια αυτή μέθοδο, της ανύψωσης του Εγώ σε μεγαλειώδη θέση, με τον αυτοέλεγχο και την καθημερινή αυτοκριτική, δεν επιχείρησαν να εφαρμόσουν οι παιδαγωγοί στην εκπαίδευση των νέων.
Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε μια μονόπλευρη εξωτερική εκπαίδευση, η οποία κατορθώνει να αναπτύσσει μόνο την ικανότητα λειτουργίας της προσωπικότητας, μετατρέποντας το άτομο σε ένα κομπιούτερ που αντιδρά αυτόματα και σπασμωδικά στα εξωτερικά ερεθίσματα, τα οποία τελικά κατευθύνουν τις πράξεις του.

Ο Σωκράτης, ένας από τους σοφότερους άνδρες της αρχαιότητας (470 - 399 π.Χ.), που στράφηκε από τη φύση στον άνθρωπο, κατεβάζοντας με αυτό τον τρόπο, όπως είπε ο Κικέρων, τη φιλοσοφία από τον ουρανό στη γη, πήρε για οδηγό του το δελφικό παράγγελμα «γνώθι σ’ αυτόν».
Χωρίς να αμείβεται χρηματικά, διδάσκει την Αυτογνωσία, πιστεύοντας ότι ο άνθρωπος πρέπει να προσπαθεί να γνωρίσει τον εαυτό του, εφόσον χρησιμοποιεί το λογικό του.
Είχε καθαρή συνείδηση του πόσο μικρή, πόσο ασήμαντη ήταν η δική του σοφία.
Ο αυστηρός αυτοέλεγχος τον είχε οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ένα πράγμα ήξερε καλά, ότι δεν ήξερε τίποτα, «εν οίδα ότι ουδέν οίδα».

Αυτή η διαπίστωση είναι θετική, διότι αφήνει ανοιχτή την πόρτα της ψυχής για στροφή της προς το Θεό. Έτσι η ψυχή είναι απαλλαγμένη και από τη φοβερή «ύβριν». Αυτήν που πείθει τον άνθρωπο για το αντίθετο, που τον πείθει ότι είναι σοφός.
Στο «γνώθι σ’ αυτόν», φτάνει κανείς μόνο όταν με άγρυπνη την προσοχή, έχει τη δύναμη να απορρίπτει όσα εσφαλμένα και παραπλανητικά και δέχεται μόνο τα ουσιώδη και σωστά.

Αυτά σημαίνουν ότι η Αυτογνωσία προϋποθέτει την αυτοκυριαρχία, την κυβέρνηση με άλλα λόγια του ανθρώπου από την αλήθεια, από τον ανιδιοτελή έρωτα για την αλήθεια, που αποτελεί την πραγματική ουσία του είναι του, την πνευματική του ουσία.

Το σωκρατικό «γνώθι σ’ αυτόν» είναι η φροντίδα για την ψυχή, ή καλύτερα είναι η ανακάλυψη και παρουσίαση για πρώτη φορά της ψυχής του ανθρώπου.

Μέσα απ' την Αυτογνωσία όλοι οι φιλόσοφοι, αλλά και οι ευφυείς και οι καλά μορφωμένοι άνθρωποι πιστεύουν ότι αποκαλύπτεται η ατραπός (ο στενός και δύσκολος δρόμος), που οδηγεί στο καθήκον και στην αρετή.


Στη σημερινή εποχή, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι, η Αυτογνωσία είναι μια βιωματική διαδικασία μέσα από την οποία ο κάθε άνθρωπος γνωρίζει τον εαυτό του.

Για να φτάσουμε στην Αυτογνωσία χρειάζεται να οπλιστούμε με ειλικρίνεια και υπομονή ώστε να έρθουμε σε επαφή με τον εαυτό μας και να έρθουμε πρόσωπο με πρόσωπο με την αλήθεια μας.
Στην αναζήτηση αυτής της γνώσης χρειάζεται να έχουμε μια ρεαλιστική άποψη για τον εαυτό μας. Ούτε να τον υπερεκτιμούμε, ούτε να τον υποτιμούμε.
Να έχουμε, επίσης, μια ρεαλιστική άποψη για τις δυνάμεις και τις αδυναμίες μας.
Όσο περισσότερο γνωρίζουμε τον εαυτό μας τόσο τον καταλαβαίνουμε.
Αντιλαμβανόμαστε γιατί και πως διαλέγουμε συντρόφους που είναι ή δεν είναι οι κατάλληλοι για εμάς, γιατί και πως διαλέγουμε φίλους, γιατί είμαστε μόνοι ή έχουμε ανθρώπους γύρω μας που νοιάζονται, γιατί αισθανόμαστε έτσι όπως αισθανόμαστε και γιατί σκεφτόμαστε έτσι και όχι αλλιώς.
Καταλαβαίνουμε τι είναι αυτό που μας αγχώνει, τι είναι αυτό που μας θυμώνει, τι είναι αυτό που μας δίνει χαρά και πώς να διαχειριστούμε αυτά και όλα τα συναισθήματα τα οποία νιώθουμε καθημερινά.

Η διαδικασία διερεύνησης του πραγματικού εαυτού είναι αυτή που δίνει στον άνθρωπο την δυνατότητα να τον αγαπήσει να ζει μέσα από τις δικές του επιλογές, χωρίς να γίνεται πιόνι στα χέρια των άλλων, αλλά και να μην παρασύρεται από τη δική του θέληση για να δείξει μια «ιδανική», πλην όμως ψεύτικη, εικόνα προς το περιβάλλον του.

Η κατάκτηση της αυτογνωσίας:
- Μειώνει αρνητικές συμπεριφορές, αρνητικές σκέψεις, αρνητικά συναισθήματα, εγωκεντρισμό, ανασφάλεια (που υποσκάπτουν την αγάπη).
- Αυξάνει την ικανότητα διαχείρισης καταστάσεων, νηφαλιότητα, συναίσθηση, χιούμορ, συγκαταβατική διάθεση (που δίνουν πρόσφορο έδαφος για την αγάπη).

Όταν καταφέρουμε να καταλάβουμε το εαυτό μας τότε θα τον αγαπήσουμε και θα τον αποδεχθούμε. Έτσι, θα έχουμε όλο και μεγαλύτερη απόκτηση δυνατότητας για συνειδητή πρόσβαση στις καθημερινές μας επιλογές, σκέψεις, συναισθήματα, κι ανάγκες.
Θα αποκτήσουμε την ικανότητα να γνωρίζουμε ανά πάσα στιγμή τι είναι αυτό που σκεφτόμαστε, τι αισθανόμαστε, γιατί δρούμε μ’ αυτόν τον τρόπο κι όχι με τον άλλον, γιατί συμπαθούμε αυτό το άτομο και γιατί προτιμάμε να κάνουμε αυτήν την επιλογή κι όχι την άλλη.
Θα μάθουμε να στρέφουμε με όλο και πιο ισχυρή πρόθεση την προσοχή μας στις πραγματικές ανάγκες που καθημερινά μας θυμίζει το σώμα μας ότι έχει, μέσα από την ευχαρίστηση ή την δυσαρέσκεια που βιώνει καθώς κάνουμε σημαντικές ή ασήμαντες επιλογές.

Ο δρόμος προς την Αυτογνωσία προϋποθέτει την ανάγκη να στρέψουμε την προσοχή μας σε σκέψεις, συναισθήματα, κι επιθυμίες όπως αυτές αναδύονται μέσα από την καθημερινότητά μας.
Η αυτοπαρατήρηση και η καταγραφή όλων αυτών των αυθόρμητων σκέψεων, συναισθημάτων κι αναγκών όπως εμφανίζονται στη ζωή μας, μέσα από την καθημερινή μας τριβή με διάφορες πλευρές του εαυτού μας και στις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους, είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο προς το αυτογνωστικό μονοπάτι.
Η αλλαγή στο τρόπο διαχείρισης συναισθημάτων, συμπεριφορών, πεποιθήσεων και σκέψεων δεν είναι εύκολη, χρειάζεται χρόνο και προσπάθεια.
Αν δεν κάνουμε όμως αυτή την προσπάθεια, παραμένουμε στο σκοτάδι σε ότι μας αφορά, με αποτέλεσμα να έχουμε συνεχώς εσωτερικές διαμάχες και να επιτρέπουμε στους εξωτερικούς παράγοντες, καταστάσεις ή ανθρώπους να μας χειρίζονται και να μας κάνουν δυστυχισμένους.

Γνωρίζοντας τον εαυτό μας, καταλαβαίνουμε ότι εμείς έχουμε τον έλεγχο της σκέψης και των συναισθημάτων μας, ότι δεν είμαστε έρμαιο των καταστάσεων και εφόσον έχουμε τον έλεγχο μπορούμε να κάνουμε ότι αλλαγές θέλουμε στον τρόπο σκέψης, στην διαχείριση των συναισθημάτων και στην ζωή μας γενικότερα.

- Δημιουργούμε καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις και κατανοούμε καλύτερα τον εαυτό μας και τους γύρω μας. 
- Η αυτοεκτίμησή μας και η αυτοπεποίθησή μας αυξάνονται. 
- Κατευθυνόμαστε στη γνώση και στη μάθηση που είναι ο δρόμος για τη σοφία. 
- Απολαμβάνουμε την εσωτερική γαλήνη και την ηρεμία πνεύματος και ψυχής φτάνοντας στην ευτυχία.

Το κλειδί, λοιπόν, μέσω του οποίου 
ο άνθρωπος ανοίγει την πόρτα 
προς την ευδαιμονία είναι η Αυτογνωσία. 

Μέσα απ' την Αυτογνωσία 

οδεύουμε στην ατομική ευτυχία 

και την ομαδική ευημερία.

 

Καλή εβδομάδα σε όλους μας!