Το άτομο φορέας των αξιών

 Αγαπητέ κύριε Ισαάκ,

Το ερώτημά σας είναι πραγματικά ιδιαίτερα επίκαιρο, επειδή είναι απίθανο ότι οποιαδήποτε κοινωνικά μέτρα να μπορούν να κάνουν το άτομο πιο συνειδητό, πιο ευσυνείδητο και πιο υπεύθυνο, αλλά θα έχουν το αποτέλεσμα, επειδή κάθε συνάθροιση από άτομα δείχνει μια σαφή τάση να κατεβάζει το επίπεδο της ατομικής συνείδησης.

Επομένως, κάθε συμβουλή που αρχίζει με το «πρέπει» αποδεικνύεται συνήθως μη αποτελεσματική. Αυτό είναι συνυφασμένο με το φανερό γεγονός ότι μόνο το άτομο είναι ο φορέας των αξιών και όχι η μάζα.

Σήμερα αυτό το εξαιρετικά σπουδαίο όχημα της κοινωνικής λειτουργίας κινδυνεύει από ολόκληρη την κουλτούρα μας ή καλύτερα από την μη κουλτούρα μας. Αν μπορούσε το άτομο να βελτιωθεί, νομίζω ότι θα έμπαιναν τα θεμέλια για μια βελτίωση του συνόλου. Ακόμα και ένα εκατομμύριο μηδενικά δεν κάνουν σύνολο ένα.

Γι’ αυτό υιοθετώ την όχι δημοφιλή άποψη ότι μια καλύτερη κατανόηση του κόσμου μπορεί να γίνει εφικτή μόνο με φορέα το άτομο και ότι μόνο το άτομο μπορεί να την προωθήσει. Αλλά αν κανείς αναλογιστεί τον τεράστιο αριθμό των ατόμων, αυτή η αλήθεια μοιάζει με μια συμβουλή που υπαγορεύεται από απόγνωση και ματαιότητα. Αν υποτεθεί ιδεωδώς, έστω και στο ελάχιστο, τότε θα μπορούσε κανείς να καταλάβει ένα άλλο άτομο.

Η απαραίτητη προϋπόθεση για κάτι τέτοιο είναι η κατανόηση του εαυτού μας. Αν ο άνθρωπος δεν κατανοήσει τον εαυτό του, θα βλέπει αναπόφευκτα το άλλο πρόσωπο μέσα από τους απατηλούς και παραμορφωτικούς φακούς των ιδίων του των προκαταλήψεων και προβολών και θα αποδίδει στον άλλο ακριβώς αυτά που χρειάζεται ιδιαίτερα ο ίδιος. Γι’ αυτό πρέπει να κατανοήσουμε ως ένα σημείο τον εαυτό μας αν θέλουμε να έχουμε πραγματική επικοινωνία με τους άλλους.
Σήμερα υπάρχουν ένα σωρό πράγματα που θα έπρεπε να γνωρίζει ο ενήλικας για να είναι εξοπλισμένος για την ζωή. Υποτίθεται ότι είναι κάτοχος αυτής της γνώσης από τα σχολικά χρόνια, αλλά ήταν πολύ νέος τότε για να την κατανοήσει, ενώ αργότερα δεν υπήρχε τίποτα που να τον ωθήσει να ξαναγυρίσει στο σχολείο. Συνήθως δεν έχει χρόνο για κάτι τέτοιο. Κανένας δεν του παρέχει χρήσιμη γνώση απ’ αυτή την άποψη και γι’ αυτό παραμένει σε κατάσταση παιδικής άγνοιας.

Θα έπρεπε να είχαμε σχολεία για ενήλικες, τα οποία να τους έδιναν τουλάχιστο τα στοιχεία της αυτογνωσίας και της γνώσης της ανθρώπινης φύσης.
Συχνά έχω κάνει τέτοιες προτάσεις, αλλά παρέμειναν ευσεβείς πόθοι αν και όλοι παραδέχονται, θεωρητικά, ότι χωρίς αυτογνωσία δεν μπορεί να υπάρξει γενική κατανόηση.

Αν είχαμε να κάνουμε με κανένα τεχνολογικό πρόβλημα ασφαλώς θα βρίσκαμε τους τρόπους και τα μέσα. Αλλά επειδή το πρόβλημα -το πιο σπουδαίο απ’ όλα- είναι η ανθρώπινη ψυχή και οι ανθρώπινες σχέσεις, δεν υπάρχουν δάσκαλοι, ούτε μαθητές, ούτε σχολές ούτε ειδικά μαθήματα και όλα τα αποσείουμε με ένα «θα’ πρεπε».
Το ότι ο καθένας θα’ πρέπει να ξεκινήσει από τον εαυτό του είναι πολύ λίγο δημοφιλές και γι’ αυτό όλα παραμένουν όπως έχουν.
Μόνο όταν οι άνθρωποι γίνονται τόσο νευρικοί ως το σημείο που ο γιατρός να διαπιστώνει νεύρωση, συμβουλεύονται τον ειδικό, του οποίου ο ιατρικός ορίζοντας συνήθως δεν περιλαμβάνει την κοινωνική ευθύνη.

Δυστυχώς οι λεγόμενες θρησκείες ποτέ δεν αποδέχτηκαν οχήματα γενικής ανθρώπινης κατανόησης, αφού, με ελάχιστες εξαιρέσεις, χαρακτηρίζονται από ολοκληρωτικές τάσεις και, απ’ αυτή την άποψη τουλάχιστο, δεν διαφέρουν πολύ από άλλους «ισμούς» και πραγματικά καταστρέφουν τις ανθρώπινες σχέσεις στο κρίσιμο σημείο.

Αν βρίσκεται κανείς στη θέση ενός γιατρού, όπως εγώ, που έρχεται σε άμεση επαφή με πολλούς μορφωμένους ανθρώπους, δεν μπορεί παρά να δοκιμάσει διαρκή έκπληξη με την τρομαχτική ασυνειδητότητα που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο πολιτισμένο άνθρωπο.

Η σύγχρονη επιστήμη παρέχει σ’ αυτούς τους ανθρώπους όσες διαφωτιστικές γνώσεις επιθυμούν για πράγματα που θα’ πρεπε να γνώριζαν από την αρχή της κοινωνικής τους ζωής, αλλά που δεν είχαν την ευκαιρία να αποκτήσουν. Αντί να μάθουν, ήταν αναγκασμένοι να μένουν ικανοποιημένοι με γελοίες προκαταλήψεις και αβασάνιστες γνώμες.

Ολόκληρη η κοινωνία μας είναι κερματισμένη από την ειδίκευση και τα αυτοτελή επαγγέλματα είναι τόσο διαφοροποιημένα ώστε δεν γνωρίζει το ένα τι κάνει το άλλο. Δεν μπορούμε να ελπίζουμε τίποτα από τα πανεπιστήμια, αφού βγάζουν μόνον ειδικούς. Ακόμη και η ψυχολογία δεν νοιάζεται για την ενότητα του ανθρώπου, αλλά έχει κερματιστεί σε άπειρες υποδιαιρέσεις που η κάθε μια τους έχει τα δικά της τεστ και τις δικές της θεωρίες.

Όποιος τυχόν αναζητήσει την απαιτούμενη σοφία, σύντομα θα βρεθεί στην κατάσταση του γέρο–Διογένη, που γύριζε στην αγορά της Αθήνας μέρα μεσημέρι με αναμμένο το λυχνάρι αναζητώντας άνθρωπο. 

Νομίζω ότι δεν έχω να πω τίποτα περισσότερο για τη σημερινή στάθμη της ανθρώπινης κατανόησης.

25 Οκτωβρίου 1954
Ειλικρινά δικός σας

Κ.Γ.Γιούγκ 
_____________________________________
Πηγή : “Επιστολές επιλογή”, Καρλ Γιούγκ, Εκδ. Σπαγείρια, σ. 423.

Πού είναι αυτή η Ελλάδα;

Το ταξίδι προς την Αυτογνωσία

Η Αυτογνωσία είναι μια λέξη που όλοι ακούμε συχνά τα τελευταία χρόνια.
Για κάποιους συν-ανθρώπους μας είναι κατανοητή και ξεκάθαρη. Για τους περισσότερους από εμάς όμως είναι μια ασαφής, θεωρητική έννοια που δεν είναι εύκολο να τη συνδέσουμε με την καθημερινή μας ζωή.
Το ταξίδι προς την Αυτογνωσία είναι συχνά συγκλονιστικό ενώ οι σταθμοί μπορεί να είναι πολλοί. 
Η Αυτογνωσία προσφέρει στον άνθρωπο τη μοναδική αυθεντική πυξίδα προς την επίλυση των προβλημάτων που του φέρνει η ζωή.

Η ιδέα της Αυτογνωσίας είναι διαρκής και παγκόσμια.
Σύμφωνα με όλες τις θρησκείες και όλες τις φιλοσοφίες, ο προορισμός, ο σκοπός και ο στόχος της ανθρώπινης ύπαρξης πάνω στη γη, είναι η Αυτογνωσία και η Θέωση.

Όπως γνωρίζουμε, από την αρχαιότητα, στο Μαντείο των Δελφών ήταν γραμμένο το περίφημο «ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ».  
Ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Πυθαγόρας (580-500 π.Χ.), πρώτος καθιέρωσε την Αυτογνωσία ως βασική αρχή επάνω στην οποία στήριξε το μυσταγωγικό και μορφωτικό πρόγραμμα της Σχολής του.
Το κορύφωμα της πρακτικής εφαρμογής της αυτογνωσίας απ' τους Πυθαγόρειους κατορθωνόταν με τον αυτοέλεγχο κάθε βράδυ πριν τον ύπνο με τα τρία ερωτήματα:

Μη δεχθείς ποτέ στα μάτια σου τον ύπνο πριν εξετάσεις προσεκτικά ένα-ένα τα έργα της ημέρας εκείνης ρωτώντας τον εαυτό σου:

- Σε ποια έσφαλα; 
- Τι καλό έκανα; 
- Τι έπρεπε να κάνω και το παρέλειψα;

Αφού αρχίσεις από το πρώτο έργο της ημέρας προχώρα μέχρι το τελευταίο. Έπειτα από τον έλεγχο να επιπλήττεις τον εαυτό σου για τις κακές πράξεις, για δε τις καλές να ευχαριστιέσαι ολόψυχα. Μ' αυτά ασχολήσου, αυτά μελέτα με προσοχή, αυτά είναι ανάγκη να αγαπήσεις με ζήλο.

Μόνο η περικοπή αυτή, απ' τη διδασκαλία των Πυθαγορείων αν παρέμενε, θα ήταν ικανή να δείξει το υπέροχο ηθικό της ύψος. Για όσους την εφάρμοσαν ή μπορούν να την εφαρμόσουν, ανοίγεται διάπλατα ο δρόμος προς την Αγιότητα.

Κι όμως πέρασαν 2500 χρόνια και τη θαυμάσια αυτή μέθοδο, της ανύψωσης του Εγώ σε μεγαλειώδη θέση, με τον αυτοέλεγχο και την καθημερινή αυτοκριτική, δεν επιχείρησαν να εφαρμόσουν οι παιδαγωγοί στην εκπαίδευση των νέων.
Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε μια μονόπλευρη εξωτερική εκπαίδευση, η οποία κατορθώνει να αναπτύσσει μόνο την ικανότητα λειτουργίας της προσωπικότητας, μετατρέποντας το άτομο σε ένα κομπιούτερ που αντιδρά αυτόματα και σπασμωδικά στα εξωτερικά ερεθίσματα, τα οποία τελικά κατευθύνουν τις πράξεις του.

Ο Σωκράτης, ένας από τους σοφότερους άνδρες της αρχαιότητας (470 - 399 π.Χ.), που στράφηκε από τη φύση στον άνθρωπο, κατεβάζοντας με αυτό τον τρόπο, όπως είπε ο Κικέρων, τη φιλοσοφία από τον ουρανό στη γη, πήρε για οδηγό του το δελφικό παράγγελμα «γνώθι σ’ αυτόν».
Χωρίς να αμείβεται χρηματικά, διδάσκει την Αυτογνωσία, πιστεύοντας ότι ο άνθρωπος πρέπει να προσπαθεί να γνωρίσει τον εαυτό του, εφόσον χρησιμοποιεί το λογικό του.
Είχε καθαρή συνείδηση του πόσο μικρή, πόσο ασήμαντη ήταν η δική του σοφία.
Ο αυστηρός αυτοέλεγχος τον είχε οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ένα πράγμα ήξερε καλά, ότι δεν ήξερε τίποτα, «εν οίδα ότι ουδέν οίδα».

Αυτή η διαπίστωση είναι θετική, διότι αφήνει ανοιχτή την πόρτα της ψυχής για στροφή της προς το Θεό. Έτσι η ψυχή είναι απαλλαγμένη και από τη φοβερή «ύβριν». Αυτήν που πείθει τον άνθρωπο για το αντίθετο, που τον πείθει ότι είναι σοφός.
Στο «γνώθι σ’ αυτόν», φτάνει κανείς μόνο όταν με άγρυπνη την προσοχή, έχει τη δύναμη να απορρίπτει όσα εσφαλμένα και παραπλανητικά και δέχεται μόνο τα ουσιώδη και σωστά.

Αυτά σημαίνουν ότι η Αυτογνωσία προϋποθέτει την αυτοκυριαρχία, την κυβέρνηση με άλλα λόγια του ανθρώπου από την αλήθεια, από τον ανιδιοτελή έρωτα για την αλήθεια, που αποτελεί την πραγματική ουσία του είναι του, την πνευματική του ουσία.

Το σωκρατικό «γνώθι σ’ αυτόν» είναι η φροντίδα για την ψυχή, ή καλύτερα είναι η ανακάλυψη και παρουσίαση για πρώτη φορά της ψυχής του ανθρώπου.

Μέσα απ' την Αυτογνωσία όλοι οι φιλόσοφοι, αλλά και οι ευφυείς και οι καλά μορφωμένοι άνθρωποι πιστεύουν ότι αποκαλύπτεται η ατραπός (ο στενός και δύσκολος δρόμος), που οδηγεί στο καθήκον και στην αρετή.


Στη σημερινή εποχή, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι, η Αυτογνωσία είναι μια βιωματική διαδικασία μέσα από την οποία ο κάθε άνθρωπος γνωρίζει τον εαυτό του.

Για να φτάσουμε στην Αυτογνωσία χρειάζεται να οπλιστούμε με ειλικρίνεια και υπομονή ώστε να έρθουμε σε επαφή με τον εαυτό μας και να έρθουμε πρόσωπο με πρόσωπο με την αλήθεια μας.
Στην αναζήτηση αυτής της γνώσης χρειάζεται να έχουμε μια ρεαλιστική άποψη για τον εαυτό μας. Ούτε να τον υπερεκτιμούμε, ούτε να τον υποτιμούμε.
Να έχουμε, επίσης, μια ρεαλιστική άποψη για τις δυνάμεις και τις αδυναμίες μας.
Όσο περισσότερο γνωρίζουμε τον εαυτό μας τόσο τον καταλαβαίνουμε.
Αντιλαμβανόμαστε γιατί και πως διαλέγουμε συντρόφους που είναι ή δεν είναι οι κατάλληλοι για εμάς, γιατί και πως διαλέγουμε φίλους, γιατί είμαστε μόνοι ή έχουμε ανθρώπους γύρω μας που νοιάζονται, γιατί αισθανόμαστε έτσι όπως αισθανόμαστε και γιατί σκεφτόμαστε έτσι και όχι αλλιώς.
Καταλαβαίνουμε τι είναι αυτό που μας αγχώνει, τι είναι αυτό που μας θυμώνει, τι είναι αυτό που μας δίνει χαρά και πώς να διαχειριστούμε αυτά και όλα τα συναισθήματα τα οποία νιώθουμε καθημερινά.

Η διαδικασία διερεύνησης του πραγματικού εαυτού είναι αυτή που δίνει στον άνθρωπο την δυνατότητα να τον αγαπήσει να ζει μέσα από τις δικές του επιλογές, χωρίς να γίνεται πιόνι στα χέρια των άλλων, αλλά και να μην παρασύρεται από τη δική του θέληση για να δείξει μια «ιδανική», πλην όμως ψεύτικη, εικόνα προς το περιβάλλον του.

Η κατάκτηση της αυτογνωσίας:
- Μειώνει αρνητικές συμπεριφορές, αρνητικές σκέψεις, αρνητικά συναισθήματα, εγωκεντρισμό, ανασφάλεια (που υποσκάπτουν την αγάπη).
- Αυξάνει την ικανότητα διαχείρισης καταστάσεων, νηφαλιότητα, συναίσθηση, χιούμορ, συγκαταβατική διάθεση (που δίνουν πρόσφορο έδαφος για την αγάπη).

Όταν καταφέρουμε να καταλάβουμε το εαυτό μας τότε θα τον αγαπήσουμε και θα τον αποδεχθούμε. Έτσι, θα έχουμε όλο και μεγαλύτερη απόκτηση δυνατότητας για συνειδητή πρόσβαση στις καθημερινές μας επιλογές, σκέψεις, συναισθήματα, κι ανάγκες.
Θα αποκτήσουμε την ικανότητα να γνωρίζουμε ανά πάσα στιγμή τι είναι αυτό που σκεφτόμαστε, τι αισθανόμαστε, γιατί δρούμε μ’ αυτόν τον τρόπο κι όχι με τον άλλον, γιατί συμπαθούμε αυτό το άτομο και γιατί προτιμάμε να κάνουμε αυτήν την επιλογή κι όχι την άλλη.
Θα μάθουμε να στρέφουμε με όλο και πιο ισχυρή πρόθεση την προσοχή μας στις πραγματικές ανάγκες που καθημερινά μας θυμίζει το σώμα μας ότι έχει, μέσα από την ευχαρίστηση ή την δυσαρέσκεια που βιώνει καθώς κάνουμε σημαντικές ή ασήμαντες επιλογές.

Ο δρόμος προς την Αυτογνωσία προϋποθέτει την ανάγκη να στρέψουμε την προσοχή μας σε σκέψεις, συναισθήματα, κι επιθυμίες όπως αυτές αναδύονται μέσα από την καθημερινότητά μας.
Η αυτοπαρατήρηση και η καταγραφή όλων αυτών των αυθόρμητων σκέψεων, συναισθημάτων κι αναγκών όπως εμφανίζονται στη ζωή μας, μέσα από την καθημερινή μας τριβή με διάφορες πλευρές του εαυτού μας και στις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους, είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο προς το αυτογνωστικό μονοπάτι.
Η αλλαγή στο τρόπο διαχείρισης συναισθημάτων, συμπεριφορών, πεποιθήσεων και σκέψεων δεν είναι εύκολη, χρειάζεται χρόνο και προσπάθεια.
Αν δεν κάνουμε όμως αυτή την προσπάθεια, παραμένουμε στο σκοτάδι σε ότι μας αφορά, με αποτέλεσμα να έχουμε συνεχώς εσωτερικές διαμάχες και να επιτρέπουμε στους εξωτερικούς παράγοντες, καταστάσεις ή ανθρώπους να μας χειρίζονται και να μας κάνουν δυστυχισμένους.

Γνωρίζοντας τον εαυτό μας, καταλαβαίνουμε ότι εμείς έχουμε τον έλεγχο της σκέψης και των συναισθημάτων μας, ότι δεν είμαστε έρμαιο των καταστάσεων και εφόσον έχουμε τον έλεγχο μπορούμε να κάνουμε ότι αλλαγές θέλουμε στον τρόπο σκέψης, στην διαχείριση των συναισθημάτων και στην ζωή μας γενικότερα.

- Δημιουργούμε καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις και κατανοούμε καλύτερα τον εαυτό μας και τους γύρω μας. 
- Η αυτοεκτίμησή μας και η αυτοπεποίθησή μας αυξάνονται. 
- Κατευθυνόμαστε στη γνώση και στη μάθηση που είναι ο δρόμος για τη σοφία. 
- Απολαμβάνουμε την εσωτερική γαλήνη και την ηρεμία πνεύματος και ψυχής φτάνοντας στην ευτυχία.

Το κλειδί, λοιπόν, μέσω του οποίου 
ο άνθρωπος ανοίγει την πόρτα 
προς την ευδαιμονία είναι η Αυτογνωσία. 

Μέσα απ' την Αυτογνωσία 

οδεύουμε στην ατομική ευτυχία 

και την ομαδική ευημερία.

 

Καλή εβδομάδα σε όλους μας!

Σοφές διαχρονικές αλήθειες

Ένας Σοφιστής, κάποτε, πλησίασε έναν απ' τους Σοφούς της αρχαίας Ελλάδος, ελπίζοντας να τον φέρει σε αμηχανία, με τις περίπλοκες ερωτήσεις του.

Ο Σοφός όμως, ο Θαλής ο Μιλήσιος, φάνηκε αντάξιος της δοκιμασίας, γιατί απάντησε χωρίς δισταγμό και με μεγάλη ακρίβεια, σε όλες τις ερωτήσεις:

1.- Ποιό είναι το παλαιότερο απ' όλα τα πράγματα;  

"Ο Θεός, γιατί υπήρχε πάντοτε".

2.- Ποιό είναι το ωραιότερο απ' όλα τα πράγματα;

"Το Σύμπαν, γιατί είναι έργο του Θεού".

3.- Ποιό είναι το μεγαλύτερο απ' όλα τα πράγματα;

"Το Διάστημα, γιατί περιέχει όλα όσα έχουν δημιουργηθεί".

4.- Ποιό είναι το σταθερότερο απ' όλα τα πράγματα;

"Η Ελπίδα, γιατί παραμένει με τον άνθρωπο, ακόμη κι όταν έχει χάσει τα πάντα".

5.- Ποιό είναι το καλύτερο απ' όλα τα πράγματα;

"Η Αρετή, γιατί χωρίς αυτήν δεν υπάρχει τίποτα καλό".

6.- Ποιό είναι το ταχύτερο απ' όλα τα πράγματα;

"Η Σκέψη, γιατί σε λιγότερο από ένα λεπτό, μπορεί να πετάξει στα πέρατα της Οικουμένης".

7.- Ποιό είναι το εντονότερο απ' όλα τα πράγματα;

"Η Ανάγκη, γιατί κάνει τον άνθρωπο ικανό να αντιμετωπίσει όλους τους κινδύνους της ζωής".

8.- Ποιό είναι το ευκολότερο απ' όλα τα πράγματα;

"Να δίνεις συμβουλές".

Όταν έφτασε όμως στην ένατη ερώτηση, ο Σοφός, απάντησε με μια παραδοξολογία.
Έδωσε μια απάντηση την οποία, ο στα εγκόσμια Σοφιστής, σίγουρα δεν κατάλαβε και στην οποία ο περισσότερος κόσμος και σήμερα δίνει, ίσως, μόνο κάποια επιπόλαια σημασία.

9.- Ποιό είναι το δυσκολότερο απ' όλα τα πράγματα;

"Να γνωρίζεις τον Εαυτό σου".

Πως να γίνουμε χαρούμενοι και δημιουργικοί

Σύμφωνα με την Λογο-θυμική θεραπεία του Albert Ellis στη ρίζα των ψυχολογικών μας προβλημάτων κρύβονται κάποιες βαθιά ριζωμένες αρνητικές πεποιθήσεις.

Μπορούμε να ξεπεράσουμε αρνητικά αισθήματα έντονου και παρατεταμένου άγχους, ενοχής, κατωτερότητας, ζήλιας και εξάρτησης με την εκμάθηση περισσότερο ορθολογικών τρόπων αντιμετώπισης της ζωής, αξιολόγησης του εαυτού μας και των άλλων. 

Για να αμφισβητήσουμε και να ανατρέψουμε τις αρνητικές μας πεποιθήσεις μπορούμε να υποβάλλουμε στον εαυτό μας τα παρακάτω ερωτήματα:

1. Υπάρχει καμιά πραγματική ένδειξη (απόδειξη) ότι αυτή η πεποίθηση είναι αληθινή;
2. Ποιες ενδείξεις (αποδείξεις) υπάρχουν ότι αυτή η πεποίθηση είναι λανθασμένη;
3. Ποιο είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να σου συμβεί αν εγκαταλείψεις αυτή την πεποίθηση;
4. Ποιο είναι το καλύτερο που θα μπορούσε να σου συμβεί αν εγκαταλείψεις αυτή την πεποίθηση;

Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τις βασικές αρνητικές πεποιθήσεις που βρίσκονται συνήθως στη ρίζα των αρνητικών μας αισθημάτων και τις αντίστοιχες θετικές πεποιθήσεις με τις οποίες θέλουμε να τις αντικαταστήσουμε για να είμαστε περισσότερο χαρούμενοι και δημιουργικοί.

Αλλαγή των αρνητικών πεποιθήσεων σε θετικές

Αρνητικές πεποιθήσεις	Θετικές πεποιθήσεις
Περιμένω να με αγαπούν και να με επιδοκιμάζουν όλοι οι άνθρωποι με τους οποίους συναναστρέφομαι.	Είναι σημαντικό να με αγαπούν και να με επιδοκιμάζουν αλλά μπορώ να τα καταφέρω και χωρίς αυτό.
Για να αξίζω ως άνθρωπος πρέπει πάντοτε να πετυχαίνω σε όλα και να μην κάνω λάθη.	Προσπαθώ όσο μπορώ χωρίς να καταπιέζομαι. Σέβομαι τον εαυτό μου ανεξάρτητα από το πόσο αποδίδω.
Όποιος κάνει λάθη θα πρέπει να τιμωρείται.	Είναι αναπόφευκτο να κάνω λάθη.
Είναι τρομερό να μην πηγαίνουν τα πράγματα όπως θα ήθελα.	Δεν υπάρχει νόμος που να λέει ότι τα πράγματα θα είναι όπως τα θέλω.
Τα άσχημα συναισθήματα που νιώθω οφείλονται σε εξωτερικούς παράγοντες όπως: οι άλλοι, η κοινωνία, οι περιστάσεις. Έτσι δεν μπορώ να κάνω κάτι για να αλλάξω αυτό που αισθάνομαι	Δεν μπορώ να ελέγξω όλες τις καταστάσεις. Όμως μπορώ κάθε φορά να κάνω το καλύτερό μου. Σκέπτομαι αισιόδοξα και ενεργώ δυναμικά. Έτσι αλλάζω προς το καλύτερο τις συνθήκες της ζωής μου.
Όταν μου συμβαίνει κάτι δυσάρεστο είναι φυσικό να ανησυχώ και να το έχω συνέχεια στο μυαλό μου.	Η ανησυχία δεν μπορεί να βελτιώσει τις καταστάσεις. Αντιμετωπίζω τις δυσκολίες και αποδέχομαι φιλικά αυτό που δεν μπορώ να αλλάξω.
Θα περάσω καλύτερα αν αποφεύγω να αντιμετωπίσω με υπευθυνότητα τα προβλήματά μου.	Αν δεν αντιμετωπίσω υπεύθυνα τα προβλήματά μου δεν πρόκειται να λυθούν από μόνα τους.
Χρειάζομαι οπωσδήποτε δίπλα μου κάποιον να με στηρίζει.	Είναι εντάξει να χρειάζομαι βοήθεια. Μαθαίνω όμως να εμπιστεύομαι τον εαυτό μου και τη δική μου κρίση.
Πρέπει να νιώθω πάντα καλά και άνετα αλλιώς δεν μπορώ να το αντέξω.	Θέλω να νιώθω καλά αλλά μπορώ να αντέξω και στα δύσκολα. Οι αντιξοότητες μου δείχνουν το πόσο δυνατός είμαι.
Υπάρχει μια τέλεια λύση για κάθε πρόβλημα και πρέπει οπωσδήποτε να την βρω.	Κάνω αυτό που νομίζω και μπορώ με απλότητα χωρίς να ψάχνω την τέλεια λύση.
Το παρελθόν μου με προσδιορίζει απόλυτα. Άρα δεν είναι δυνατόν να αλλάξω ριζικά τη ζωή μου.	Μαθαίνω από τις εμπειρίες του παρελθόντος. Αλλάζω τη συμπεριφορά μου στο κάθε παρόν και γίνομαι όλο και καλύτερος.
Όταν οι άλλοι αντιμετωπίζουν προβλήματα είναι φυσικό να αισθάνομαι πολύ άσχημα.	Η στενοχώρια μου δεν βοηθά τους άλλους. Κάνω με χαρά ότι μπορώ για να τους βοηθήσω χωρίς να φθείρω τον εαυτό μου.

Ο παραπάνω πίνακας βασίζεται στο θεραπευτικό μοντέλο 
του γνωσιακού ψυχολόγου Albert Ellis 
που ονομάζεται λογο-θυμική θεραπεία (Rational Emotive Therapy).

Το δώρο της Ανάστασης

Η Ανάσταση του Χριστού είναι δώρο σε όλο το ανθρώπινο γένος, για να το γευτούμε όλοι, δίκαιοι και άδικοι, πιστοί και άπιστοι, χριστιανοί και αλλόθρησκοι, ορθόδοξοι και αιρετικοί.
Ο Χριστός δεν πέθανε επιλεκτικά για ορισμένους ανθρώπους, αλλά για όλους «εις υπέρ πάντων απέθανεν».
Η Ανάσταση δεν ταυτίζεται με τη σωτηρία μας, όπως συνήθως την εννοούμε, δηλαδή ως απόλαυση του Παραδείσου.

Η δωρεά του Χριστού σε μας δεν είναι απλά και μόνο η κατάργηση του κακού, αλλά η δυνατότητα να αποκτήσουμε τη ζωή Του, να γίνουμε «συγκληρονόμοι Χριστού».
Αυτή τη δωρεά θα την απολαύσουμε όλοι όσοι -με ελευθερία κινούμενοι- με καθαρό λογισμό και αγάπη προσπαθήσουμε να ρυθμίσουμε τη ζωή μας σύμφωνα με το λόγο Του.  
“Αναστάς ο Ιησούς από του τάφου καθώς προείπεν, 
Έδωκεν ημίν την αιώνιον ζωήν και το μέγα έλεος”.
Η Ανάσταση του Χριστού νίκησε τη φθορά και το θάνατο.
“Χριστός ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας”. 

Πολύ σημαντικός για το σημείο αυτό είναι και ο Κατηχητικός λόγος του αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που ακούμε κατά την θεία Λειτουργία της Κυριακής του Πάσχα.
Μεταξύ των άλλων λέγεται ότι ο Άδης όταν συνάντησε τον Χριστό "επικράνθη... κατηργήθη... ενεπαίχθη... ενεκρώθη... καθηρέθη... εδεσμεύθη".
Στη συνέχεια λέγεται ότι ο Άδης, με τον θάνατο του Χριστού στον Σταυρό, έλαβε θνητό σώμα και βρέθηκε ενώπιον του Θεού, έλαβε γή-χώμα και συνάντησε ουρανό, έλαβε αυτό που έβλεπε, δηλαδή ανθρώπινο σώμα, ανθρώπινη φύση, και νικήθηκε από αυτό που δεν έβλεπε, δηλαδή από την θεότητα. Επίσης, στον Κατηχητικό αυτό λόγο λέγεται ότι, με την Ανάσταση του Χριστού ξεπεράστηκαν όλα τα ανθρώπινα προβλήματα.
Κανείς δεν πρέπει να θρηνεί για την φτώχεια και γενικά για την στέρηση των αναγκαίων υλικών αγαθών, γιατί "εφάνη η κοινή Βασιλεία".
Κανείς δεν πρέπει να οδύρεται για τα αμαρτήματα που διέπραξε, γιατί "συγνώμη εκ του τάφου ανέτειλε".
Κανείς δεν πρέπει να φοβάται τον θάνατο, γιατί "ηλευθέρωσε ημάς ο του Σωτήρος θάνατος".

Σύμφωνα με τον Μάξιμο τον ομολογητή, ο Χριστός βρίσκεται κρυμμένος μέσα στις εντολές Του.
Οπότε, όποιος τις τηρεί με όλη την καρδιά του, ενώνεται μαζί Του.
Έπρεπε πρώτα να συντριβεί το κράτος της αμαρτίας, για να ανθίσει στα ερείπιά της ο φωτεινός βλαστός της θείας ζωής.
Έπρεπε προηγουμένως να καταβληθεί η θλίψη, για ν’ ακολουθήσει η υπέρτατη χαρά.

Ο πρώτος λόγος του αναστηθέντος Χριστού στις μυροφόρες ήταν το “χαίρετε”.
Η χαρά χαρακτηρίζει τη ζωή των αληθινών χριστιανών.
Το “χαίρετε” είναι ο καλύτερος και ωραιότερος χαιρετισμός για παντού και πάντοτε.
Ο αναστηθείς Χριστός χάρισε την αφοβία του θανάτου στον κόσμο.
Ο σύγχρονος άνθρωπος από το φόβο του μην πεθάνει πεθαίνει πριν πεθάνει.
Η αγωνία του θανάτου που πνίγει τον κόσμο βρίσκει διέξοδο μέσα στην πίστη της Ανάστασης του Χριστού.
Με την Ανάστασή του ο Χριστός χαρίζει αληθινή χαρά στον άκοσμο κόσμο, ειρήνη στον ανειρήνευτο άνθρωπο, ζωή στην ψευτοζωή και παλιοζωή, ελπίδα στα πολλά αδιέξοδα, βεβαιότητα χαράς ουράνιας, όπως γράφει ο μοναχός Μωυσής o αγιορείτης.


Ας κρατήσουμε αναμμένες τις λαμπάδες της ψυχής μας,  
ώστε «η του Χριστού αγία Ανάστασις», 
η Λαμπρή, η ημέρα «ην εποίησεν ο Κύριος», 
που έντυσε με φως την κτίση και την οικουμένη 
να φωτίσει και τη δική μας ζωή!
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!
Φίλες και φίλοι συν-ταξιδιώτες!
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!
ΦΩΤΙΣΜΕΝΑ & ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΑ!

Η Σταύρωση Νικά το Θάνατο!

Ο θάνατος του Χριστού πάνω στο Σταυρό δεν είναι μια αποτυχία που αποκαταστάθηκε κάπως μετά την Ανάστασή του.
Ο ίδιος ο θάνατος πάνω στο Σταυρό είναι μια νίκη.
Νίκη τίνος πράγματος;
Μόνο μια απάντηση μπορεί να υπάρξει: Η νίκη της οδυνώμενης αγάπης. «Κραταιά ως θάνατος αγάπη...ύδωρ πολύ ου δυνήσεται σβέσαι την αγάπην» (Άσμα Ασμ. 8, 6-7).
Ο Σταυρός μας δείχνει μιαν αγάπη που είναι δυνατή σαν το θάνατο, μιαν αγάπη ακόμη πιο δυνατή.
Ο άγ. Ιωάννης κάνει την εισαγωγή της διήγησής του για το Μυστικό Δείπνο και το Πάθος μ' αυτά τα λόγια: «...αγαπήσας τους ιδίους τους εν τω κόσμω, εις τέλος ηγάπησεν αυτούς» (Ιω. 13,1). Το ελληνικό κείμενο λέει εις τέλος, που σημαίνει «ως το τέλος», «ως το έσχατο σημείο». Κι αυτή η λέξη τέλος επαναλαμβάνεται αργότερα στην τελευταία κραυγή του Χριστού πάνω στο Σταυρό: «Τετέλεσται» (Ιω. 19,30). Αυτό πρέπει να εννοηθεί όχι σαν κραυγή αυτοεγκατάλειψης ή απόγνωσης, αλλά σαν κραυγή νίκης: Τελείωσε, κατορθώθηκε, εκπληρώθηκε!
Τι εκπληρώθηκε; Απαντάμε: Το έργο της οδυνώμενης αγάπης, η νίκη της αγάπης πάνω στο μίσος. Ο Ιησούς, ο Θεός μας, αγάπησε τους δικούς του ως το έσχατο σημείο.
Από αγάπη δημιούργησε τον κόσμο, από αγάπη γεννήθηκε σαν άνθρωπος μέσα σ' αυτό τον κόσμο, από αγάπη πήρε πάνω του τη διασπασμένη ανθρώπινη φύση μας και την έκανε δική του.
Από αγάπη ταυτίστηκε μ' όλη μας την απελπισία.
Από αγάπη πρόσφερε τον εαυτό του θυσία, διαλέγοντας στη Γεθσημανή να πάει εκούσια προς το Πάθος του: «...την μου τίθημι υπέρ των προβάτων... ουδείς αίρει αυτήν απ' εμού, αλλ' εγώ τίθημι αυτήν απ' εμαυτού» (Ιω. 10: 15,18).
Ήταν θεληματική αγάπη κι όχι καταναγκασμός αυτό που έφερε τον Ιησού στο θάνατό του.
Στην αγωνία του μέσα στον κήπο και στη Σταύρωσή του οι σκοτεινές δυνάμεις του επιτίθενται μ' όλη τους την ορμή, αλλά δεν μπορούν ν' αλλάξουν τη συμπόνια του σε μίσος· δεν μπορούν να εμποδίσουν την αγάπη του να συνεχίσει να είναι η ίδια. Η αγάπη του δοκιμάζεται ως το έσχατο σημείο, αλλά δεν καταπνίγεται. «Το φως εν τη σκοτία φαίνει, και η σκοτία αυτό ου κατέλαβεν» (Ιω. 1,5.
Στη νίκη του Χριστού πάνω στο Σταυρό θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε τα λόγια που ειπώθηκαν από κάποιο Ρώσο ιερέα, όταν απελευθερώθηκε από το στρατόπεδο συγκεντρώσεως: «Ο πόνος έχει καταστρέψει τα πάντα. Ένα μόνο πράγμα έχει μείνει σταθερό, η αγάπη» .
Ο Σταυρός σαν νίκη μας θέτει το παράδοξο της παντοδυναμίας της αγάπης.
Ο Dostoevsky πλησιάζει την αληθινή έννοια της νίκης του Χριστού με μερικά λόγια, που βάζει στο στόμα του στάρετς Ζωσιμά:
Μπροστά σε μερικές σκέψεις ο άνθρωπος στέκεται μπερδεμένος, ιδίως μπροστά στη θέα της ανθρώπινης αμαρτίας, και αναρωτιέται αν θα την πολεμήσει με βία ή με ταπεινή αγάπη.
Πάντα ν' αποφασίζεις: «Θα την πολεμήσω με ταπεινή αγάπη» .
Αν αποφασίσεις πάνω σ' αυτό μια για πάντα, μπορείς να κατακτήσεις ολόκληρο τον κόσμο.
Η γεμάτη αγάπη ταπείνωση είναι μια τρομερή δύναμη: είναι το πιο δυνατό απ' όλα τα πράγματα και δεν υπάρχει τίποτε άλλο σαν κι αυτή.
Η γεμάτη αγάπη ταπείνωση είναι μια τρομερή δύναμη· όποτε θυσιάζουμε κάτι ή υποφέρουμε όχι μ' αίσθηση επαναστατικής πίκρας, αλλά με τη θέλησή μας και από αγάπη, αυτό μας κάνει πιο δυνατούς κι όχι πιο αδύνατους. Αυτό σημαίνει προπάντων στην περίπτωση του Ιησού Χριστού. «Η αδυναμία του ήταν από δύναμη», λέει ο άγ. Αυγουστίνος. Η δύναμη του Θεού φαίνεται όχι τόσο πολύ μέσα στη δημιουργία του κόσμου ή μέσα στα θαύματά του, όσο στο γεγονός ότι από αγάπη ο Θεός «εκένωσεν εαυτόν» (Φιλ. 2,7), πρόσφερε τον εαυτό του, με γενναιόδωρη αυτοδιάθεση, με τη δική του ελεύθερη εκλογή συγκατανεύοντας να υποφέρει και να πεθάνει. Κι αυτό το άδειασμα του εαυτού είναι συνάμα μία πλήρωση: η κένωση είναι πλήρωση. Ο Θεός δεν είναι ποτέ τόσο δυνατός, όσο όταν βρίσκεται στην έσχατη αδυναμία.
Η αγάπη και το μίσος δεν είναι απλώς υποκειμενικά συναισθήματα που επηρεάζουν το εσωτερικό σύμπαν αυτών που τα αισθάνονται, αλλά είναι και αντικειμενικές δυνάμεις που αλλάζουν τον κόσμο έξω από μας.
Αγαπώντας ή μισώντας τον άλλο, τον κάνω, ως ένα σημείο, να γίνει αυτό που εγώ βλέπω μέσα του. Όχι μόνο για τον εαυτό μου, αλλά και για τις ζωές όλων γύρω μου, η αγάπη μου είναι δημιουργική, έτσι όπως το μίσος μου είναι καταστροφικό. Κι αν αυτό αληθεύει για τη δική μου αγάπη, αληθεύει σε ασύγκριτα μεγαλύτερη έκταση για την αγάπη του Χριστού.

Η νίκη της γεμάτης πόνο αγάπης του πάνω στο Σταυρό δεν είναι απλώς ένα παράδειγμα για μένα που μου δείχνει τι θα μπορούσα να πετύχω εγώ ο ίδιος αν μπορούσα να τον μιμηθώ με τις δικές μου δυνάμεις. Πολύ περισσότερο απ' αυτό, η πονεμένη του αγάπη έχει πάνω μου ένα δημιουργικό αποτέλεσμα, μεταμορφώνοντας την καρδιά μου και τη θέλησή μου, ελευθερώνοντάς με από τα δεσμά, ολοκληρώνοντάς με, κάνοντας δυνατό για μένα ν' αγαπώ μ' ένα τρόπο που θα ήταν τελείως πέρα από τις δυνάμεις μου, αν πρώτα δεν είχα αγαπηθεί απ' αυτόν. Γιατί μέσα στην αγάπη ταυτίστηκε μαζί μου· και η νίκη του είναι νίκη μου. Κι έτσι ο θάνατος του Χριστού πάνω στο Σταυρό είναι πράγματι, όπως τον περιγράφει η Λειτουργία του Μ. Βασιλείου, ένας «ζωοποιός θάνατος».
Επομένως η οδύνη του Χριστού και ο θάνατος έχουν αντικειμενική αξία· έκανε για μας κάτι που θα ήμασταν τελείως ανίκανοι να κάνουμε δίχως αυτόν. Ταυτόχρονα δεν θα έπρεπε να λέμε ότι ο Χριστός υπέφερε «αντί για μας», αλλά ότι υπέφερε για χάρη μας. Ο Υιός του Θεού υπέφερε «έως θανάτου», όχι για ν' απαλλαγούμε εμείς απ' την οδύνη, αλλά για να είναι η οδύνη μας σαν τη δική του. Ο Χριστός δεν μας προσφέρει ένα δρόμο που παρακάμπτει την οδύνη, αλλά ένα δρόμο μέσα απ' αυτήν· όχι υποκατάσταση, αλλά λυτρωτική συμπόρευση.
Αυτή είναι η αξία του Σταυρού του Χριστού για μας. Αν τη συνδέσουμε με την Ενσάρκωση και τη Μεταμόρφωση που προηγήθηκε, και με την Ανάσταση που την ακολουθεί -γιατί όλα αυτά είναι αχώριστα μέρη μιας μοναδικής πράξης ή «δράματος»- η Σταύρωση πρέπει να κατανοηθεί σαν ύψιστη και τέλεια νίκη, θυσία και πρότυπο. Και σε κάθε περίπτωση η νίκη, η θυσία και το πρότυπο είναι της αγάπης που πάσχει.
Έτσι βλέπουμε το Σταυρό:
την τέλεια νίκη της ταπείνωσης που ξέρει ν' αγαπάει πάνω στο μίσος και το φόβο·
την τελεία θυσία ή την εκούσια αυτοπροσφορά της συμπόνιας που ξέρει ν' αγαπάει·
το τέλειο πρότυπο της δημιουργικής δύναμης της αγάπης.

Με τα λόγια της Julian του Norwich:
Θα’ θελες να μάθεις το νόημα του Κυρίου σου πάνω σ' αυτό το πράγμα; 
Μάθε το καλά: Η αγάπη ήταν το νόημά του. 
Ποιος στο έδειξε; Η αγάπη. 
Τι σου έδειξε εκείνος; Αγάπη. 
Γιατί στο έδειξε; Από αγάπη. 
Κρατήσου απ' αυτό και θα μάθεις περισσότερα. 
Αλλά ποτέ δεν θα ξέρεις ούτε θα μάθεις μέσα σ' αυτό τίποτ' άλλο.
Τότε είπε ο καλός μας Κύριος Ιησούς Χριστός: Είσαι ευχαριστημένος που υπέφερα για σένα; Είπα: Ναι, Κύριέ μου, σ' ευχαριστώ· ναι, Κύριέ μου, ας είσαι ευλογημένος. 
Τότε είπε ο Ιησούς, ο Κύριος: Αν εσύ είσαι ευχαριστημένος, είμαι κι εγώ ευχαριστημένος: είναι μια χαρά, μια ευδαιμονία, μια ατέλειωτη ικανοποίηση για μένα το ότι κάτι υπέφερα για σένα· κι αν μπορούσα να υποφέρω περισσότερο, θα υπέφερα περισσότερο.

Κάλλιστος Ware
Επίσκοπος Διοκλείας

Ο Επίσκοπος Διοκλείας κ. Κάλλιστος (κατά κόσμον Timothy Ware), από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές και θεολογικές φυσιογνωμίες του καιρού μας, με απήχηση και αναγνώριση τόσο στον διορθόδοξο όσο και στον οικουμενικό χώρο, γεννήθηκε στην Αγγλία το 1934. Σπούδασε Αρχαία Ελληνικά, Λατινικά, Φιλοσοφία και Θεολογία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, απ’ όπου το 1965 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα με εργασία για τον άγιο Μάρκο τον Ασκητή.
Αγγλικανός από γέννηση και ανατροφή, ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με την Ορθοδοξία το 1952, γοητευμένος από την ορθόδοξη Θεία Λειτουργία και την παράδοση της μυστικής θεολογίας, από την ενότητα θεολογίας και προσευχής.
Έγινε δεκτός στην ορθόδοξη Εκκλησία το Πάσχα του 1958, και το 1966 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Τον ίδιο χρόνο εκάρη μοναχός στη Μονή του αγ. Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο.
Επιστρέφοντας στην Οξφόρδη ανέλαβε καθήκοντα εφημέριου στην ελληνική ορθόδοξη ενορία, ενώ παράλληλα εκλέγεται Λέκτωρ στον κλάδο των Ορθόδοξων Ανατολικών Σπουδών στις Σχολές Θεολογίας και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Το 1982 εκλέγεται επίσκοπος Διόκλειας από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ο πρώτος Βρετανός που αναδεικνύεται επίσκοπος της Ορθόδοξης Εκκλησίας από την εποχή του Σχίσματος!

Eύχομαι όλοι μας 
να ζήσουμε την ένταση του Θείου πάθους 
για να δοξολογήσουμε στη συνέχεια
την δυναμη της αγάπης Του 
όταν Εκείνος ως Θεός θα αναστηθεί.

Καλή Ανάσταση! 
φίλες και φίλοι συν-ταξιδιώτες μου!
(και ζητώ την κατανόησή σας
για την προσωρινή απουσία μου)