Τα βότανα στη Χριστουγεννιάτικη παράδοση

Τα βότανα με πολλούς τρόπους είναι συνυφασμένα με την χριστουγεννιάτικη παράδοση.
Μερικά απ' αυτά μάλιστα τα γνωρίζουμε από την ίδια την ιστορία της γέννησης του Χριστού, όπως αυτή αναφέρεται στην βίβλο.
Τα σμύρνα και το λιβάνι δηλαδή, που προσφέρθηκαν από τους μάγους στο Θείο βρέφος.

Άλλα βότανα που συνδέονται συμβολικά με τα Χριστούγεννα είναι το φασκόμηλο σαν σύμβολο αθανασίας και οικιακής ευτυχίας, η λεβάντα σαν σύμβολο αγνότητας και αρετής, το σκουλόχορτο (μαρμαράκι) σαν σύμβολο καλής υγείας, το απήγανο για τη χάρη αλλά και για τον ξορκισμό του κακού, το θυμάρι για τη γενναιότητα.
Επίσης η βαλσαμίνη που λέγεται και φύλλο της βίβλου είναι συνδεμένη με τα Χριστούγεννα.
Όμως το πιο γνωστό σε μας φυτό που συνδέεται με τα Χριστούγεννα είναι το δεντρολίβανο.

Ας γνωρίσουμε καλύτερα λοιπόν τα πιο γνωστά βότανα των Χριστουγέννων.

Όπως γνωρίζουμε, οι τρεις μάγοι πρόσφεραν στον Χριστό χρυσό, λιβάνι και σμύρνα.
Τι είναι όμως το λιβάνι και η σμύρνα;
Το λιβάνι και η σμύρνα είναι ρετσίνια, δηλαδή αποξηραμένα εκχυλίσματα δέντρων, που προέρχονται από δέντρα του γένους Boswellia (λιβάνι) και Commiphora (σμύρνα) τα οποία είναι ενδημικά φυτά της ανατολικής Αφρικής (Σομαλίας) και της νότιας Αραβικής χερσονήσου (Ομάν).

Λιβάνι

Το λιβάνι ήταν ένα από τα δώρα των μάγων σύμφωνα με το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο.
Η παράδοση λέει ότι το λιβάνι δωρίστηκε από τον Βαλτάσαρ, τον μαύρο βασιλιά της Αιθιοπίας ή του Σαβά, εκπληρώνοντας έτσι την προφητεία του Ησαΐα πως χρυσός και λιβάνι θα προσφερθούν από τους ευγενείς προς τιμή του Ουράνιου Βασιλέα.
Το λιβάνι ήταν το αγνότερο θυμίαμα.
Όταν καιγόταν έβγαζε έναν άσπρο καπνό ο οποίος συμβόλιζε τις προσευχές και τις ευχαριστίες των πιστών που ανέβαιναν στους ουρανούς.
Επειδή οι αρχαίοι συχνά έκαιγαν λιβάνι κατά την διάρκεια θρησκευτικών τελετών, αυτό το δώρο συμβολίζει την θυσία, τη θεϊκή υπόσταση του Χριστού, τη γλυκύτητά Του και τον ιερό Του ρόλο. Είναι επίσης σύμβολο του ιερού ονόματος του Θεού.

Το λιβάνι είναι ρετσίνι με γλυκό άρωμα που προέρχεται από το δέντρο Boswellia το οποίο την εποχή της γέννησης του Χριστού φύτρωνε στην Αραβία, την Ινδία και την Αιθιοπία.
Το όνομα αυτού του ρετσινιού είναι στα Ελληνικά λίβανος (λιβάνι), στα λατινικά olibanum, στα αραβικά luban στα αγγλικά frankincense και στα γαλλικά όπως και στα γερμανικά incense.

Το εμπόριο του λιβανιού γνώρισε άνθιση κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Εκείνη την περίοδο το λιβάνι ήταν τόσο πολύτιμο όσο τα κοσμήματα και τα πολύτιμα μέταλλα.

Σμύρνα 

Η σμύρνα (μύρο) ήταν ένα ακόμη από τα δώρα των μάγων.
Ο θρύλος λέει ότι ο Γκάσπαρ έφερε το δώρο της σμύρνας από την Ευρώπη ή την Ταρσό της Κιλικίας και το απόθεσε μπροστά στο Θείο βρέφος.
Εξ αιτίας των διαφόρων χρήσεων που είχε η σμύρνα σαν φάρμακο, το δώρο παριστάνει την ανθρώπινη υπόσταση του Χριστού, τον Υποφέροντα Λυτρωτή, τον Μεγάλο Θεραπευτή, και τα Πάθη.

Η σμύρνα είναι ένα αρωματικό ρετσίνι που παράγεται από τις χαρακιές της φλούδας ενός μικρού δέντρου της ερήμου που λέγεται επιστημονικά Commiphora Myrrha ή Balsamodendron Myrrha, κοινώς dindin. (Οι χαρακιές θυμίζουν τις πληγές του Χριστού από τους Ρωμαίους στρατιώτες κατά την διάρκεια της σταύρωσης.)
Η σμύρνα ήταν ιδιαίτερα πολύτιμη κατά τους βιβλικούς χρόνους και εισαγόταν από την Ινδία και την Αραβία.

Δενδρολίβανο

Το δενδρολίβανο (Rosmarinus officinalis) είναι ένας μικρός πολυετής αειθαλής θάμνος που ανήκει στην οικογένεια της μέντας (Laminaceae). Τα φύλλα το δενδρολίβανου χρησιμοποιούνται συχνά για να αρωματίζουν φαγητά.
Το δενδρολίβανο είναι γνωστό στη χριστουγεννιάτικη παράδοση.

Το δενδρολίβανο χρησιμοποιείται συστηματικά από το 500 π.Χ. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν αναγνωρισμένο σαν βότανο που είχε την ικανότητα να βελτιώνει το μυαλό και τη μνήμη.

Διάφοροι θρύλοι συνδέουν το δενδρολίβανο με τα Χριστούγεννα και όλοι τους περιστρέφονται γύρω από την Μαρία την μητέρα του Ιησού, και το ένδυμα που άπλωσε πάνω από ένα φυτό δενδρολίβανου.
Μια εκδοχή λέει ότι κατά τη διάρκεια της φυγής της οικογένειας του Ιησού προς την Αίγυπτο η Παναγία άπλωσε τα ρούχα του μωρού σε ένα διπλανό θάμνο που ήταν θάμνος δενδρολίβανου.
Τότε τα άσπρα λουλούδια του φυτού έγιναν μπλε για να τιμήσουν το Θείο Βρέφος.

Μια παραλλαγή αυτού του θρύλου λέει πως ήταν ο μανδύας της Παναγίας που απλώθηκε στο δενδρολίβανο οποίος είχε μπλε χρώμα. Το μπλε χρώμα παραδοσιακά συνδέεται με την Παναγία και η χριστιανική παράδοση θέλει τα μπλε λουλούδια να αναφέρονται σε Εκείνη.

Μια άλλη παραλλαγή στο ίδιο θέμα λέει ότι την ώρα που τα ρούχα του Θείου Βρέφους ήταν απλωμένα στον θάμνο, αυτός άρχισε να εκπέμπει μια γλυκιά ευωδιά.
Αυτή ήταν η ανταμοιβή του για την υπηρεσία που πρόσφερε στο Θείο Βρέφος.

Ίσως αυτό το διακριτικό άρωμα να είναι ο λόγος που το δενδρολίβανο απέκτησε τη φήμη του σύμβολου της θύμησης.
Χρησιμοποιήθηκε σε κηδείες και στη διακόσμηση τάφων για να θυμίζει ότι δεν ξεχνιούνται οι εκλιπόντες.
Χρησιμοποιήθηκε ακόμα και σε γάμους για για να θυμίζει στους νεόνυμφους να μην ξεχνούν τους όρκους τους.
Έτσι συμβολίζει ακόμα, τη φιλία και την πίστη στις σχέσεις.

Καλή εβδομάδα φίλες και φίλοι!